Siodło – część rzędu końskiego stanowiąca siedzenie przeznaczone dla jeźdźca. Rusztowanie siodła to tzw. stelaż lub terlica, wykonany zdrewna, metalu lub tworzywa sztucznego. Jego pokrycie to część wykonana z wyściółki (najczęściej z plastikowej pianki, dawniej ze słomy lub filcu) i obciągnięta skórą lub sztucznym materiałem. Chroni ona kręgosłup konia przed urazami oraz umożliwia mu swobodę poruszania. Kształt i wyprofilowanie siodła wpływa na dosiad i sylwetkę jeźdźca. Siodła są wytwarzane w różnych rozmiarach oraz ciężarach, tak, aby pasowały do różnych rodzajów koni i jeźdźców.
CZĘŚCI SIODŁA
- łęk przedni oraz tylny – najwyższych punktów na początku i końcu siodła,
- siedzisko – miejsca pomiędzy łękami,
- dwie tybinki – duże płaty skóry po bokach siodła z poduszkami kolanowymi,
- podtybinki – małe płaty skóry pod spodem tybinek, które przykrywają przystuły,
- przystuły – paski, do których zapina się popręg,
- przystulica – kolejny płat grubszej i sztywniejszej skóry na spodniej stronie siodła przylegającego bezpośrednio do czapraka,
- popręg – pas zapinany pod brzuchem konia (niekiedy dwa cieńsze na obu końcach siodła – w wypadku siodła westernowego),
- puśliska – paski po obu stronach siodła, na których wiszą strzemiona,
- strzemiona – metalowe (lub skórzane w wypadku siodła westernowego), półokrągłe "uchwyty" na stopy jeźdźca,
- czaprak – dodatkowa podkładka pod siodło z materiału, filcu, futerka lub specjalnego plastyku zapobiegająca odparzeniom grzbietu konia,
- terlica – podstawa (stelaż) każdego siodła.
Siodło widoczne od strony łęku przedniego nad kłębem konia |
ŁĘK PRZEDNI ORAZ TYLNY
Łęk – element stelażu siodła. W stelażu siodła terlicowego wyróżnia się łęk przedni – ograniczający siodło od przodu; jest on wygięty w łuk, pod którym znajduje się miejsce na kłąb konia. Element ten nie powinien w żadnym wypadku dotykać końskich pleców podczas jazdy, ponieważ grozi to odbiciem lub otarciem kłębu konia.
Łęk tylny ogranicza siodło od tyłu i jest również wygięty w łuk – dłuższy i bardziej płaski od łęku przedniego.
Siodło z uniesionymi tybinkami – widoczne przystuły do mocowania popręgu |
TYBINKA
Tybinka – jest to część siodła stanowiąca bok siodła z poduszką kolanową, o którą jeździec opiera kolano.
Istnieją dwa rodzaje tybinek:
Istnieją dwa rodzaje tybinek:
- tybinka duża – płat siodła po bokach siedziska,
- tybinka mała (podtybinka) – leży pod dużą tybinką, przykrywa przystuły, czyli pasy, do których mocowany jest popręg.
Ustawienie tybinek (niezmienne dla konkretnego siodła), wraz z budową siedziska, wpływa na dosiad jeźdźca i reguluje działanie pomocy jeździeckich, szczególnie łydek.
Popręg przy siodle ułańskim |
POPRĘG
Popręg – element rzędu końskiego. Przebiega on pod brzuchem konia, łącząc obie strony terlicy. Jego
głównym zadaniem jest utrzymanie siodła we właściwym położeniu na grzbiecie konia. Występują jeszcze popręgi dodatkowe np. w siodłach typu west, oraz przy niektórych typach sakw.
Dopasowanie popręgu:
- Klamry popręgu zapinamy do przystuł (pasy przytwierdzone do terlicy na stałe).
- Jeśli występują 3 przystuły, używamy pierwszej i ostatniej, środkową pozostawiając wolną.
- Popręg powinien przebiegać ok. szerokości dłoni od łokcia konia.
- Optymalne dopięcie pozwala na swobodny ruch klatki piersiowej konia, jednocześnie zapobiegając przesuwaniu się siodła. Przyjęte zostało, że pod popręg powinno się w miarę swobodnie włożyć 2 palce.
- Po przejściu przez konia pewnego dystansu należy sprawdzić stan dociągnięcia popręgu.
Typy popręgów (przykłady)
- Do siodeł typu angielskiego (sportowe) – najbardziej rozpowszechnione, posiadają po 2 sprzączki po obu stronach. Mogą być zrobione ze sznurka, skóry lub tworzywa sztucznego. Dodatkowo mogą być zaopatrzone w gumowe taśmy lub inne elementy w zależności od przeznaczenia i inwencji twórcy.
- Do kulbak polskich – podobne do sportowych. Sprzączki są szersze ze względu na szerokość przystuł. Wykonane ze sznurka lub taśm połączonych skórzanymi poprzeczkami.
- Do kulbak "west" – są stosunkowo szerokie i krótkie. Posiadają one po jednej dużej sprzączce lub pierścieniu z obu stron. Popręg do terlicy jest z prawej strony dopinany, a z lewej wiązany pasem.
- Do siodła damskiego – o dość specyficznej budowie, posiadają dodatkowy pasek skośny łączący prawą stronę tylnego łęku z główną częścią popręgu.
Uchwyt na puślisko przy siodle tzw. maszynka |
PUŚLISKO
Puśliska – skórzane paski, na których wiszą strzemiona. Puśliska do siodła przymocowane są metalowymi
uchwytami, czyli tzw. maszynkami. Są one tak skonstruowane, że po silnym szarpnięciu strzemienia do tyłu, zwalniają puśliska – stanowi to zabezpieczenie jeźdźca przy upadku (zapobiega ciągnęciu go po ziemi przez konia w przypadku utkwienia nogi w strzemieniu). W siodłach typu angielskiego, zaczepy na puśliska umieszczone są nad tybinkami dużymi.
Większość puślisk ma regulowaną długość, którą dopasowuje się do wzrostu jeźdźca oraz do uprawianej dyscypliny jeździeckiej. Podstawowym sposobem na jej dopasowanie jest sprawdzenie, czy przy umieszczonym pod pachą strzemieniu, długość puśliska wraz ze strzemieniem równa jest długości wyprostowanego ramienia jeźdźca, dotykającego dłonią maszynki mocującej przy siodle, stojąc na wprost boku osiodłanego konia. Taka długość obydwu puślisk powinna zapewnić podstawowy komfort po wejściu na konia. Po dopasowaniu długości, sprzączki puślisk muszą zostać wciągnięte tuż obok maszynek.[1]
Stan puślisk należy kontrolować, ponieważ zerwanie przetartego puśliska może grozić niebezpiecznym upadkiem z konia.
Standardowe strzemię. |
STZREMIĘ
Strzemię – uzupełniająca część rzędu końskiego, wspomagająca wsiadanie na konia (zawsze z jego lewej strony) oraz utrzymywanie się w siodle w czasie jazdy[1].
Współcześnie pałąki wykonywane są przeważnie ze stali nierdzewnej, zawieszane na skórzanych pasach, tzw. puśliskach, po obu stronachsiodła. Wyposażone są zazwyczaj w gumowe wkładki przeciw poślizgowi butów.
CZAPRAK
Czaprak – płócienna, filcowa, sukienna lub niekiedy futrzana podkładka pod siodło chroniąca grzbiet konia przed obtarciami; nazywana też potnikiem. Dawniej określano tak również ozdobną tkaninę nakładaną pod siodło lub na wierzch, pokrywającą całe zwierzę lub jego zad.
TERLICA
Terlica – stanowi podstawę (stelaż), każdego siodła. W jej skład wchodzą takie części jak : ławki, rożek,
widelec i tylny łęk. Do budowy terlicy wykorzystuje się głównie drewno ale może być wykorzystany również metal. W konstrukcji siodeł sportowych spotyka się terlice wykonane w całości z tworzyw sztucznych.
Gotową podstawę pokrywa się płatami wyprawionej skóry, dzięki czemu pojawiają się kolejne elementy siodła: siedzisko, poły i puśliska. Następnie dodawane są pozostałe części: popręgi, troki i strzemiona.
***
RODZAJE SIODEŁ
Istnieje wiele rodzajów siodeł przystosowanych do różnych potrzeb. Najczęściej używa się siodła ogólnoużytkowego (wszechstronnego). Pozostałe rodzaje to:
- siodła skokowe
- ujeżdżeniowe
- wyścigowe
- westernowe, rajdowe i wojskowe (kulbaki)
- siodła do gry w polo i siodła do polowań.
- siodło damskie
W hipoterapii i onoterapii stosuje się siodło u uproszczonej budowie, zwane gapą, które umożliwia wykonywanie zabiegów rehabilitacyjnych. Kobiety biorące udział w zawodach czasami, zgodnie z tradycją XIX wieku używają damskich siodeł.
Siodło skokowe. |
Siodło wszechstronne. |
Siodło ujeżdżeniowe. |
Koń z siodłem wyścigowym. |
Kulbaka. |
Siodło do gry w polo. |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Uwaga klawiatura kopie i gryzie!!!